سه. مهدى یا عیسى«ع»
بحث بعدى در رابطه با این سؤال است که آیا صفات مذکور در قرآن (مانند بقیة اللَّه) مىتواند در مورد حضرت عیسى صادق باشد؟ به یقین چنین نیست ؛ چون هیچ دلیل و شاهد روایى معتبرى بر این نیست. تنها در روایت ضعیفى از اهل سنّت نقل شده که : «لا مهدى الاّ عیسى»؛ سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1340، ح 4039.. توضیح آنکه برخى از خاورشناسان یا دیگر منکران ظهور حضرت مهدى(عج)، به حدیثى از محمدبن خالد جندى متوسّل مىشوند که مهدى موعود را همان پیامبر خدا حضرت عیسى بن مریم دانسته است. در این باره بد نیست بدانیم که هیچ دانشمندى از جهان اسلام، دیده نشده که متعرّض این حدیث شده و آن را مورد تمسخر و انتقاد شدید قرار نداده باشد ؛ یعنى، این روایت بالاتفاق رد شده و پذیرفته نشده است.
بیان بطلان و ردّ این حدیث نیازمند تلاش و کوشش نیست ؛ چون با تمام احادیث صحیح و متواتر مخالف است (به خصوص روایاتى که مىگوید : مهدى، از فرزندان رسول خدا و فاطمه«س» است). اگر قرار باشد به آنچه روایت مىشود - به همه اختلافها و گوناگون بودن آنها - استدلال شود ؛ در این صورت علم رجال و فن درایه، دانشى لغو و بیهوده خواهد بود... به هر حال در علم رجال، محمد بن خالد (راوى حدیث)، در زمره افراد دروغپرداز و مجهول معرّفى شده است. حدیث «لا مهدى الاّ عیسى»؛ فقط در سنن ابن ماجه و تنها از این راوى نقل شده است!!
ذهبى (از علماى اهل سنّت) گوید : «ازدى گفته است : (این روایت) حدیث منکر و نادرستى است و ابو عبداللَّه حاکم گفته : ناشناخته و مجهول است. من مىگویم : «لا مهدى الاّ عیسى بن مریم»؛ حدیثى نادرست است که ابن ماجه نقل کرده است میزال الاعتدال، ج 3، ص 535..
قرطبى هم مىگوید : «و گفتهاش «ولا مهدىّ الاّ عیسى»؛ با احادیث این باب تعارض دارد... حدیثهاى نقل شده از پیامبر«ص» در نصّ بر خروج مهدى از خاندانش و فرزند فاطمه، ثابت و صحیحتر از این حدیث است. پس باید بر اساس آنها قضاوت کرد، نه این یک روایت» التذکرة، ج 2، ص 701. و... .
به هر حال از نظر علم رجال و درایه، این حدیث مردود است و با سایر احادیث معتبر و متواتر، تضاد دارد و از درجه اعتبار ساقط است ر.ک : سید ثامر هاشم العمیدى، مهدى منتظر در اندیشه اسلامى، صص 224 - 230.. به غیر از این روایت، هیچ کس ادعا نکرده است که مهدى، همان عیسى بن مریم است و آنگاه نتیجه گرفته شود که : «بقیة اللَّه» همان عیسى است!!
قرآن در سوره «هود» مىفرماید : «بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»؛ هود (11)، آیه 86. ؛ «آنچه خداوند براى شما باقى گذاشته (از سرمایههاى حلال)، برایتان بهتر است، اگر ایمان داشته باشید».
امام باقر«ع» مىفرماید : «این آیه، اولین آیهاى است که قائم(عج) آن را تلاوت مىکند و سپس مىگوید : من بقیة اللَّه و حجّت خدا و نماینده او در زمین بر شما (مردم) هستم. (مردم به سوى او مىآیند و بر او سلام مىکنند) و نحوه سلامشان نیز چنین است : «السلام علیک یا بقیة الله فى ارضه»؛ تفسیر صافى، ج 2، ص 368، المهدى الموعود عند علماء اهل السنّة، ص 131..
امام صادق«ع» نیز به مردى فرمود که چنین به حضرت قائم سلام کند : «السلام علیک یا بقیة اللَّه»؛ سپس آن حضرت این آیه را قرائت فرمود : «بقیة الله خیرٌ لکم ان کنتم مؤمنین»؛ تفسیر فرات الکوفى، ص 63 ؛ کافى، ج 1، ص 411، ح 2..
بر اساس این روایات، «بقیة اللَّه» کسى به جز حضرت مهدى(عج) نیست و ربط دادن آن به «حضرت عیسى» بىپایه و نادرست است. اصولاً مسیحیان، حضرت عیسى را «بقیة اللَّه» - به آن معنایى که ما در نظر داریم - نمىدانند ؛ بلکه او را خدا (خداى پسر یا پسر خدا) مىدانند!! در حالى که «بقیة اللَّه» به معناى باقى مانده و ذخیره خداوند است و مصداقى جز «حجة بن الحسن العسکرى» ندارد.
ظهور عیسى«ع»
مسلمانان و مسیحیان، هر دو به ظهور عیسى مسیح«ع» در آخرالزمان اعتقاد دارند. پس اصل ظهور و بازگشت آن حضرت مورد پذیرش است ؛ اما بر اساس روایات معتبر، حضرت عیسى«ع» پس از قیام و ظهور امام مهدى(عج) ظهور کرده و تحت فرمان و رهبرى او خواهد بود. در واقع یکى از یاران و وزیران امام مهدى(عج) و فرمانده قسمتى از سپاه آن حضرت، عیسى«ع» است. پیامبر«ص» در حدیثى مىفرماید : «مهدى متوجّه مىشود که عیسى در قدس (در نزدیکى مناره بیضاء) فرود آمده است ؛ در حالى که دستهاى خود را بر بالهاى دو فرشته نهاده، آب از موهایش فرو مىچکد. پس (امام) مهدى مىگوید : جلو بایست و با مردم نماز بخوان. عیسى مىگوید : نماز براى تو اقامه شده است. پس عیسى پشت سر او نماز مىخواند و با او بیعت مىکند و مىگوید : من به عنوان وزیر و معاون برانگیخته شدهام، نه به عنوان امیر و امام» الصراط المستقیم، ج 3، ص 22 ؛ یوم الخلاص، ج 1، ص 553..
پیامبر اکرم«ص» همچنین مىفرماید : «مهدى از نسل من است ؛ وقتى خروج مىکند، عیسى بن مریم براى یارىاش فرود مىآید، او (مهدى) را پیش رو قرار داده، پشت سرش اقتدا مىکند» اثبات الهداة، ج 3، ص 495، ح 255 ؛ الاحتجاج، ج 1، ص 47..
در روایت دیگرى آمده است : «عیسى، وزیر قائم(عج) و پردهدار و جانشین آن حضرت است. به کرامت (و دستور) حضرت حجّت، امنیت را بر شرق و غرب عالم گسترش مىدهد» معجم الاحادیث المهدى، ج 1، ص 530 ؛ حلیة الابرار، ج 2، ص 620..
نتیجه این مباحث آن است که به یقین آن منجى موعود - که مورد بشارت همه مکاتب و ادیان است و پیامبر اسلام نیز بارها به آن اشاره فرموده - حضرت مهدى(عج) است. و بقیة اللَّه نیز کسى جز او نیست. (مهدویت1، رحیم کارگر،)